อมก๋อย แหล่งอากาศดีที่เชียงใหม่กำลังจะสูญเสีย’
อมก๋อยเป็นพื้นที่ที่ถูกสงวนไว้ไม่ให้ปลูกข้าวโพด หรือเรียกได้ว่าเป็นพื้นที่ปลอดเกษตรพันธสัญญา อันเป็นสาเหตุสำคัญของ PM2.5 เป็นจุดอากาศบริสุทธิ์ของเชียงใหม่ เป็นพื้นที่ดินดี น้ำดี โลหะหนักน้อย ปลอดภัยต่อการเพาะปลูก เป็นแหล่งผลิตมะเขือเทศที่ส่งต่อไปยังตลาดสำคัญทั่วประเทศ แต่ในอนาคตที่นี่อาจกลายเป็นจุดกำเนิดมลพิษสำคัญ ที่ร้ายแรงกว่า PM2.5 นั่นคือมลพิษจากถ่านหิน
“กะเบอะดิน” คือหมู่บ้านที่มีวัฒนธรรมและวิถีชีวิตที่งดงาม แต่ทุกสิ่งกำลังจะเปลี่ยนไปเพราะการมาของ “โครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อย” โครงการที่ชาวอมก๋อยและชาวเชียงใหม่ไม่ได้เลือก ทำไมเราถึงกล่าวเช่นนั้น?
การต่อสู้ของพี่น้องชาวกะเบอะดิน
เป็นระยะเวลากว่า 4 ปีแล้วที่ชาวกะเบอะดินต่อสู้กับโครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อย เพื่อปกป้องหุบเขาแผ่นดินเกิดและพื้นที่ทางจิตวิญญาณ หากโครงการเหมืองถ่านหินกะเบอะดินเกิดขึ้น จะก่อวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และอาจลดทอนความมั่งคั่งทางทรัพยากรและเศรษฐกิจของชุมชนที่พึ่งพาการมีอยู่ของระบบนิเวศที่หลากหลายของชนพื้นเมืองกะเบอะดิน
ย้อนหลังไปในปี 2530 มีบริษัทเอกชนเข้ามาขอซื้อที่ดินในหมู่ 12 บ้านกะเบอะดิน ต.อมก๋อย อ.อมก๋อย จากการบอกเล่า สมาชิกในชุมชนส่วนหนึ่งต้องขายที่ดินให้ไปอย่างไม่เต็มใจ เนื่องจากถูกข่มขู่หากไม่ยอมขายให้ และถูกยึดที่ดินโดยชาวบ้านจะไม่ได้อะไรตอบแทน
ชุมชนกะเบอะดินต่อสู้คัดค้านโครงการเหมืองถ่านหิน โดยตั้งข้อสงสัยถึงขั้นตอนการทำงานของเจ้าของโครงการและบริษัทที่ปรึกษา ทั้งในเรื่องการเปิดเผยข้อมูลข่าวสารของโครงการ รายชื่อของสมาชิกในชุมชนที่ยินยอมให้ทำเหมืองถ่านหินไม่ตรงกับลายเซ็นในเอกสาร ส่วนหนึ่งเป็นรายชื่อของผู้ที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ
ในกรณีของหมู่บ้านกะเบอะดินซึ่งประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวปกากะญอ บางคนไม่สามารถพูดหรือเขียนภาษาไทยได้ แต่มีรายชื่อเซ็นยอมรับโครงการในรายงาน EIA นอกจากนี้ยังมีข้อห่วงกังวลเกี่ยวกับการสูญเสียวิถีชีวิต อัตลักษณ์ รวมถึงทรัพยากรชุมชนสำหรับการใช้ชีวิตและสิ่งแวดล้อม หากโครงการดังกล่าวเกิดขึ้น
4 เมษายน 2565 ที่ผ่านมา พี่น้องชาวกะเบอะดินเข้ายื่นฟ้องคดีต่อศาลปกครองจังหวัดเชียงใหม่ เพื่อให้มีการพิจารณาเพิกถอนการประเมินผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม (EIA) ของโครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อยที่จะส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิต อัตลักษณ์ และอาจละเมิดสิทธิมนุษยชน
ต่อมาในวันที่ 23 กันยายน 2565 ศาลปกครองจังหวัดเชียงใหม่มีคำสั่งคุ้มครองชั่วคราวกรณีโครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อย ทำให้ระหว่างนี้จะไม่มีการดำเนินการใดๆเกิดขึ้นจากบริษัทและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
กว่า 4 ปีที่ชาวกะเบอะดินปกป้องแผ่นดิน สายน้ำ และหมู่บ้านในหุบเขาถือเป็นการต่อสู้ครั้งประวัติศาสตร์ของกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงโปว์แห่งอมก๋อย และเป็นอีกหนึ่งก้าวย่างสำคัญของการใช้ข้อมูลชุมชนต่อสู้ปกป้องอมก๋อยจากโครงการเหมืองถ่านหิน
EIA ไร้ศักดิ์ศรีที่อมก๋อย
ปัจจุบันมี EIA ที่ถูกประท้วง ร้องเรียน และคัดค้านโดยชุมชนในประเทศไทยอย่างน้อยที่สุด 22 โครงการ หนึ่งในนั้นคือโครงการเหมืองถ่านหินกะเบอะดิน อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่
อมก๋อย แหล่งอากาศดีที่อาจสิ้นสูญ : แผนที่ความเสี่ยงต่อมลพิษทางอากาศกรณีดำเนินโครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อย ตำบลกะเบอะดิน อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
เพื่อให้กระบวนประเมินผลกระทบด้านสุขภาพโดยชุมชน (CHIA) ดำเนินไปจนสุดกระบวนการอันจะนำมาสู่การนำข้อมูลไปประกอบการตัดสินใจของภาคส่วนต่างๆ โครงการวิจัยจึงดำเนินการในขั้นตอนการประเมินผลกระทบดังกล่าวเพื่อตอบโจทย์ด้านมลพิษอากาศอันเป็นหนึ่งในประเด็นสำคัญที่กำหนดขอบเขตโดยชุมชนอมก๋อย
ร่วมติดตามความคืบหน้าการคัดค้านโครงการเหมืองถ่านหินอมก๋อยผ่าน Facebook Page โดยชุมชนกะเบอะดิน
Hazibition : นิทรรศการใต้ฝุ่น เปิดต้นตอปัญหาฝุ่นควัน